Rechtbank in Bremen: Verbod op de slogan Van de rivier naar de zee” bevestigd

Rechtbank in Bremen: Verbod op de slogan Van de rivier naar de zee” bevestigd

Op 5 december 2025 veroorzaakte een uitspraak van de administratieve rechtbank van Bremen opschudding toen het verbod op de slogan ‘Van de rivier naar de zee’ tijdens een geplande pro-Palestijnse bijeenkomst legaal werd verklaard. Hoe buten en binnen Naar verluidt werd het verbod passend geacht omdat de slogan in verband wordt gebracht met terroristische organisatiestructuren, in het bijzonder de islamitische groepering Hamas en de verboden vereniging Samidoun.

Een mederegistrant van het evenement had een rechtszaak aangespannen tegen het verbod, maar de rechtbank heeft de rechtszaak ongegrond verklaard. In zijn uitspraak merkte het op dat de slogan mogelijk zou oproepen tot de vernietiging van Israël en de verdrijving van de Joodse bevolking. De rechtbank baseerde dit betoog op het feit dat de slogan bij de wake, die van mei tot juni 2024 in Bremen zou plaatsvinden, een goedkeurende houding uitdrukte ten aanzien van de Hamas-aanvallen op Israël op 7 oktober 2023.

Juridisch kader

De uitspraak van de rechtbank dateert van 27 november 2025 en heeft dossiernummer 5 K 1012/24. De rechtbank wijst er in zijn motivering ook op dat de jurisprudentie over de slogan niet uniform is en door verschillende bestuurs- en strafrechters verschillend wordt geïnterpreteerd. De kamer liet echter de mogelijkheid toe om in beroep te gaan bij het hogere administratieve gerechtshof en een sprongberoep bij het federale administratieve gerechtshof.

Eiser heeft aangevoerd dat de slogan dubbelzinnig en niet duidelijk was. De rechtbank heeft dit standpunt resoluut afgewezen. Er is geen gerechtvaardigde alternatieve manier om de slogan te interpreteren, en de eiser heeft zich niet duidelijk genoeg gedistantieerd van de terroristische organisaties die de slogan gebruiken.

Sociale context

Deze juridische ontwikkelingen komen in een emotioneel beladen sociale context waarin debatten over het conflict in het Midden-Oosten en de steun aan de Palestijnen steeds meer gepolariseerd raken. De slogan ‘Van de rivier naar de zee’ wordt door velen geïnterpreteerd als een uitdrukking van een formele ontkenning van het bestaansrecht van Israël, wat de juridische geschillen navenant ingewikkeld maakt en enorme sociale spanningen veroorzaakt.

Het verbod op de slogan zou daarom ook impact kunnen hebben op toekomstige evenementen en demonstraties in Duitsland, waar de grenzen tussen legitieme protestuitingen en crimineel relevante uitingen voortdurend moeten worden verkend. De cruciale vraag blijft: waar trekken we de grens tussen de vrijheid van meningsuiting en bescherming tegen extremistische propaganda? Een onderwerp dat niet alleen advocaten aangaat, maar de samenleving als geheel.

In deze situatie is het belangrijk om waakzaam te blijven en de ontwikkelingen rond deze kwestie te volgen, zelfs als de rechtsgrondslag soms geen duidelijk antwoord biedt. Het debat is zeker nog lang niet voorbij.