Protest in Schwerin: Lenin-monument stuit op verontwaardigd verzet!

Protest in Schwerin: Lenin-monument stuit op verontwaardigd verzet!

Op 14 juni 2025 verzamelden ongeveer drie dozijn vertegenwoordigers van slachtoffersverenigingen zich voor het controversiële Lenin-monument in Schwerin om te protesteren tegen het voortbestaan ​​ervan. De gelegenheid was een oproep om publieke onderscheidingen voor vertegenwoordigers van de tirannie af te wijzen. Burkhard Bley, de staatsvertegenwoordiger die in het reine kwam met de SED-dictatuur, sprak in zijn toespraak over het verband tussen Lenin en de zogenaamde “Rode Terreur”, die het leven kostte aan talloze Duitse burgers.

Alleen al tijdens de SED-dictatuur werden ongeveer 35.000 mensen getroffen door politieke vervolging; velen werden naar dwangarbeidskampen gestuurd of zelfs ter dood veroordeeld. Bley kondigde een conferentie over deze vervolgingen aan voor eind september in Schwerin. Stefan Krikowski, voorzitter van de kampgemeenschap Vorkuta, verhoogde de druk op het stadsbestuur door de verwijdering van het monument te eisen en in plaats daarvan de bouw van een monument voor de politiek geëxecuteerde Arno Esch voor te stellen.

Een monument vol controverse

Het Lenin-monument, dat in 1985 aan de Hamburger Allee werd ingehuldigd, heeft zich al lang ontwikkeld tot een permanente bron van wrijving. Het beeld, gemaakt door de Estse kunstenaar Jaak Soans, meet maar liefst 3,50 meter en was oorspronkelijk bedoeld als herinnering aan Lenins decreet over de onteigening van grootgrondbezitters in het door de Sovjet-Unie bezette gebied. Ondanks een zeer politieke achtergrond staat het monument, dat herhaaldelijk tot kleuraanvallen leidde, nog steeds in het stadsbeeld. De ligging aan een druk kruispunt, omringd door een geprefabriceerd gebouw, maakt het een voortdurend onderwerp in het publieke debat.

Het stadsbestuur benadrukt echter dat het monument onderdeel is van de historische ontwikkeling van het gebied en wil dit met een verklarende plaquette behouden. Archiefassistent Rainer Blumenthal had ook kritiek op de onjuiste inscriptie, die de naam van Lenin niet correct vermeldt, en adviseerde het monument te gebruiken als gelegenheid voor discussie. Er zijn verschillende protesten geweest sinds de oprichting ervan, waarvan de laatste belangrijke in 2015 plaatsvond ter gelegenheid van de 100ste verjaardag van de Oktoberrevolutie.

Een historische context

Vanuit historisch perspectief is het monument symptomatisch voor de herinnerings- en monumentencultuur in Duitsland. Politieke monumenten, zoals deze overblijfselen van een verdwenen orde, werden tijdens het DDR-tijdperk door het hele land opgericht om het zelfbeeld van de SED-heerschappij te versterken. Na de val van het communisme in 1989 werden dergelijke monumenten vaak het doelwit van publieke debatten en werden ze zowel emotioneel als feitelijk in twijfel getrokken. Er is nooit een centraal bevel geweest om ze te verwijderen; in plaats daarvan beslisten lokale politieke initiatieven over de locatie van de monumenten.

De afgelopen decennia is er een echte sociale verandering merkbaar: sommige monumenten zijn gesloopt om plaats te maken voor nieuwe perspectieven en herinneringen. De discussie over het Lenin-monument blijft dan ook een teken van de aanhoudende conflicten over de interpretatie van het Duitse verleden en hoe om te gaan met de geschiedenis ervan. De leninistische erfenis blijft politieke geschillen veroorzaken en de geest van mensen in beroering brengen.

Naast het protest werd onmiddellijk na de bijeenkomst een reizende tentoonstelling geopend met de titel ‘Muren – Rasters – Prikkeldraad’ in het Documentatiecentrum voor Slachtoffers van Dictatuur. Deze tentoonstelling geeft informatie over de politieke vervolging in de Sovjetbezettingszone en de DDR en toont daarmee nogmaals de complexe relatie tussen herinnering en repressie in de Duitse naoorlogse periode.

De controverse over het Lenin-monument in Schwerin roept niet alleen vragen op over de geschiedenis, maar ook over het heden. Hoe gaan we om met de overblijfselen van een regime uit het verleden, wiens schaduw nog steeds over de samenleving valt?

Dit onderwerp blijft spannend en laat zien hoe diepgeworteld de discussies over de herinnering aan de SED-dictatuur en haar symbolen zijn. Het laatste woord in dit debat is zeker nog niet gesproken.