Samen voor onderzoeksveiligheid: nieuwe wegen in Duitsland!

Samen voor onderzoeksveiligheid: nieuwe wegen in Duitsland!

Wat gebeurt er in de wereld van de wetenschap? Vandaag, op 17 juni 2025, kwamen talrijke hoofden van de onderzoeksgemeenschap bijeen voor de internationale conferentie van het Federale Ministerie van Onderzoek, Technologie en Ruimtevaart (BMFTR), onder het motto “Joining Forces to Safeguard Research”. De voorzitter van de Conferentie van Wetenschapsministers, Bettina Martin, hield de keynote speech en benadrukte de urgentie van hoe belangrijk een veerkrachtiger en verantwoordelijker onderzoekslandschap is voor Duitsland. Uitdagingen zoals mondiale crises en geopolitieke spanningen vereisen een heroverweging van de wetenschap.

Eén van de centrale onderwerpen van de conferentie was de toekomstige inrichting van het onderzoekslandschap, dat een evenwichtige verhouding tussen bescherming en vrijheid in onderzoek vereist. Martin prees het onlangs aangenomen position paper van de Science Council, dat een duidelijke weg wijst naar een veilige en tegelijkertijd open onderzoeksomgeving. “Onderzoeksveiligheid moet worden gezien als een project voor de samenleving als geheel”, benadrukte ze en riep op tot een voortdurende uitwisseling tussen wetenschap, politiek en veiligheidsautoriteiten. Alle bevindingen van de conferentie moeten worden opgenomen in een stakeholderproces om een ​​memorandum over onderzoeksveiligheid te creëren dat tot doel heeft de bescherming van wetenschappelijke activiteiten tegen misbruik, spionage en andere veiligheidsgerelateerde risico's te garanderen zonder de vrijheid van wetenschap in gevaar te brengen.

Samen voor meer zekerheid in onderzoek

Hoe zit het met de juridische ondersteuning van onderzoek? Volgens de BMBF-website is een van de meest urgente taken het beoordelen van de effectiviteit van bestaande onderzoeksveiligheidsinstrumenten en -structuren om ongewenste ontwikkelingen zoals de uitstroom van kennis en onwettige buitenlandse invloed te voorkomen. De BMFTR heeft zich geconcentreerd op het motto “zo open als mogelijk, zo gesloten als nodig” om de uitdagingen in de internationale samenwerking aan te pakken. Er wordt ook gedacht aan een centraal informatieplatform om wetenschappelijke instellingen te helpen beter toegerust te zijn om met veiligheidskritische technologieën en de risico's daarvan om te gaan.

De Veiligheidsconferentie van München 2024 en het jaarverslag van de Onderzoeks- en Innovatie-expertcommissie hebben al gesuggereerd dat de strikte scheiding tussen civiel en militair onderzoek in twijfel wordt getrokken. Er zouden nieuwe financieringsprikkels voor samenwerkingen kunnen worden ontwikkeld die meer nadruk leggen op de synergieën tussen deze twee gebieden – zonder dat er sprake is van gerichte financiering voor militair onderzoek.

Opmerkingen over internationale samenwerking

Een ander centraal punt van de discussie was de noodzaak van een herbeoordeling om de academische vrijheid te verzoenen met de belangen van het veiligheidsbeleid. Duitsland heeft een meer strategische aanpak nodig om de technologische soevereiniteit op belangrijke gebieden te waarborgen. Dit omvat ook het bevorderen van gevoeligheid en zelfregulering op wetenschappelijke gebieden, zodat er een breder publiek bewustzijn ontstaat van de risico's van onderzoek.

De dreigingen zijn complex: ze variëren van misbruik van civiel onderzoek tot ongewenste beïnvloeding door buitenlandse actoren. De door de BMFTR ontwikkelde strategieën zijn bedoeld om de gevoeligheid voor onderzoeksveiligheidsproblemen te vergroten en de dialoog tussen wetenschappelijke actoren te bevorderen.

Hoewel de conferentie een oproep was tot een collectieve inspanning op het gebied van onderzoeksveiligheid, zal de manier waarop deze ambitieuze doelstellingen in de praktijk kunnen worden vertaald van cruciaal belang zijn. Het beschermen van onderzoek is niet alleen een taak voor de wetenschap zelf, maar een gemeenschappelijke zorg voor de samenleving als geheel.

Meer details vindt u op de pagina's van KMK, BMBF evenals Internationale samenwerking.